Upowszechnienie kolekcji fotografii dokumentującej konkursy Stowarzyszenia Architektów Polskich
Biblioteka Główna PW w okresie 1.04.2020-31.12.2020 realizowała projekt Upowszechnienie kolekcji fotografii dokumentującej konkursy Stowarzyszenia Architektów Polskich ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki, moduł: Wsparcie dla bibliotek naukowych SONB/SB/461242/2020 .
Celem projektu było udostępnienie unikatowego zbioru 1 tys. fotografii czarno-białych, prezentującego wybrane plany, projekty i makiety przygotowane przez architektów w latach 1957-1977, biorących udział w konkursach architektonicznych ogłaszanych przez Warszawski Oddział Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (SARP). Fotografie te stanowią cenny zbiór dokumentujący rozwój polskiej myśli architektonicznej po II wojnie światowej, istotny zwłaszcza dla badaczy architektury Warszawy, dodatkowo nie znany szerszej publiczności, jako że zdjęcia prac konkursowych (z wyjątkiem nagrodzonych) z reguły nie były publikowane. Są interesującym materiałem badawczym dla środowiska naukowego i studentów z dziedziny architektury, urbanistyki, planowania przestrzennego.
W wyniku realizacji projektu informację o tym cennym zasobie udostępniono społeczności międzynarodowej poprzez Centralny Katalog Zbiorów Bibliotek PW (CKZB PW) oraz Katalog NUKAT, za pośrednictwem którego jest ona przekazywana do ogólnoświatowego katalogu centralnego WorldCat (OCLC). Metadane i wersje cyfrowe fotografii zostały udostępnione w Cyfrowej Kolekcji Zbiorów Specjalnych PW działającej na oprogramowaniu dLibra.
Z autopsji sporządzono 1041 opisów bibliograficznych w formacie MARC-21 oraz metadanych w formacie Dublin Core. Przeprowadzono weryfikację opisów w katalogu NUKAT. Rekordy opracowane w NUKAT zarejestrowano w CKZB PW. Dokonano opracowania rzeczowego fotografii, polegającego na dodaniu słów kluczowych.
Wszystkie opracowane fotografie zostały zeskanowane i zarchiwizowane w postaci cyfrowej na urządzeniu pamięci masowej, a oryginały zabezpieczono. Pliki skanów poddano działaniom poprawiającym ich jakość i zapisano w formacie jpg do celów udostępnienia.
Projektem objęto zbiór 1 tys. czarno-białych zdjęć , stanowiących część tworzonej w latach 1949-1980 fototeki Pracowni Dokumentacji Ikonograficznej i Kartograficznej Instytutu Urbanistyki i Architektury. Kolekcja obejmuje zdjęcia projektów czołowych polskich architektów, m. in. Bohdana Pniewskiego, Marka Budzyńskiego, Jerzego Hryniewieckiego, Marii Piechotki, Xawerego Dunikowskiego, Aliny Szapocznikow i in. Prawdopodobnie jest to w skali kraju jedyna tak bogata dokumentacja zdjęciowa konkursów architektonicznych tamtego okresu.
Zrealizowano następujące działania:
Działanie 1. Opracowanie
W 2020 roku opracowano formalnie 1041 slajdów. Tworzenie opisu bibliograficznego polegało na:
- zidentyfikowaniu obiektów/planów/makiet widocznych na fotografii (na podstawie tradycyjnej karty katalogowej i innych źródeł – publikacji książkowych oraz źródeł internetowych);
- weryfikacji nazwisk architektów (w tym także zagranicznych) – jeśli są podane na karcie katalogowej,
- utworzeniu tytułu wraz z podtytułami i/lub inną wersją tytułu,
- określeniu daty powstania zdjęcia,
- podaniu wymiarów zdjęcia.
Po uzgodnieniu z Centrum NUKAT aktualnej struktury formatu przeznaczonego do katalogowania zdjęć, rekordy wprowadzono do katalogu NUKAT, a następnie zarejestrowano w CKZB PW
Prowadzono stałą korektę na etapie przygotowania opisów, wprowadzania opisów do katalogu NUKAT oraz ostatecznego rejestrowania opisów w Centralnym Katalogu Zbiorów Bibliotek PW.
Dla wszystkich opracowanych formalnie fotografii przygotowano opracowanie rzeczowe – zestawy słów kluczowych, które określają one rodzaj elementu projektu (np. rysunek architektoniczny, rzut, makieta) oraz rodzaj obiektu, którego dotyczy zdjęcie projektowe (np. osiedle mieszkaniowe, pomnik, budynek szkolny, kino, port lotniczy, itp.)
Działanie 2. Digitalizacja
Zbiór fotografii objętych projektem to odbitki czarno-białe, naklejone na kartę dokumentacyjną. W związku z brakiem negatywów ma on charakter unikatowy. Odbitki, wrażliwe na uszkodzenia zarówno fizyczne, jak i związane z upływem czasu, zostały zeskanowane.
W ramach projektu zeskanowano 1041 zdjęć. Pliki w formacie tiff umieszczono w bazie archiwizacyjnej na urządzeniu pamięci masowej.
Wersje cyfrowe fotografii w formacie tiff wykonane zostały w wysokiej rozdzielczości (600 dpi, niektóre w 1200 dpi) i zarchiwizowane w postaci cyfrowej, pozwalającej na utrzymanie zbiorów w długim przedziale czasowym. Do celów prezentacji skany przekonwertowano do formatu jpg, z korektą jasności, kontrastu i elementami renowacji (usunięcie uszkodzeń, czyszczenie z plamek i załamań) pozwalającymi podnieść jakość zdjęć. Przygotowano także miniatury zdjęć. Na oba typy skanów nałożono znak wodny. Wersja cyfrowa pozwoli użytkownikowi na powiększenie obrazu lub jego fragmentu.
Działanie 3. Publikacja
Zeskanowane fotografie zostały udostępnione w Cyfrowej Kolekcji Zbiorów Specjalnych, działającej na oprogramowaniu dLibra, która służy do gromadzenia i udostępniania w komputerowej sieci bibliotecznej cyfrowych wersji dokumentów chronionych prawem autorskim.
Opisy bibliograficzne zdjęć zostały wyeksportowane z CKZB PW, powiązane z plikami cyfrowymi fotografii i, po konwersji metadanych do formatu Dublin Core, zaimportowane do biblioteki cyfrowej. Opisy w Cyfrowej Kolekcji Zbiorów Specjalnych zawierają odsyłacz do opisu obiektów źródłowych w Centralnym Katalogu Zbiorów Biblioteki Głównej, natomiast w Katalogu jest zamieszczona informacja o lokalizacji cyfrowych wersji fotografii.