Biblioteka Główna
Politechniki Warszawskiej

OPEN ACCESS (OA) - to bezpłatny, otwarty dla wszystkich i nieograniczony dostęp do utworów naukowych udostępnianych w postaci cyfrowej za pośrednictwem Internetu. Jego głównym celem jest przyspieszenie a tym samym usprawnienie obiegu informacji w nauce oraz zwiększenie dostępności publikacji naukowych bez ponoszenia kosztów przez użytkowników.

Ruch naukowy Open Access to rozwijająca się od lat 90 XX w., społeczna inicjatywa skupiająca naukowców i bibliotekarzy działających na rzecz darmowego dostępu do cyfrowych publikacji naukowych, udostępnianych za pośrednictwem Internetu oraz budowy nowego otwartego modelu komunikacji naukowej.    

Korzyści płynące z publikowania prace w modelu Open Access:

Korzyści autorów:

• Zwiększenie kręgu odbiorców i widoczności dorobku naukowego,
• Zwiększenie cytowań i oddziaływania publikacji,
• Skrócenie czasu opublikowania
• Powszechność i szybkość dostępu do utworu,
• Nawiązanie kontaktów i współpracy
• Łatwiejsze znalezienie źródeł finansowania
• Łatwość tworzenia bibliografii własnego dorobku i zabezpieczenie dokumentów
• Rozpoznawalność i budowanie własnego wizerunku naukowego
• Możliwość śledzenia statystyk
• Łatwiejsze wykrycie plagiatu utworu

Korzyści Uczelni:

• Wzrost prestiżu uczelni (widoczność w rankingach)
• Ukazanie potencjału kadry naukowej
• Wspieranie edukacji studentów
• Uproszczenie zadań administracyjnych i sprawozdawczych
• Długoterminowa archiwizacja dorobku naukowego uczelni i metadanych

Zgodnie z Budapeszteńską Inicjatywą Otwartego Dostępu, która jest jedną z kluczowych deklaracji mówiących o otwartości, wprowadzony został podział modelu Otwartego Dostępu na tak zwane dwie drogi:

• Zielona droga otwartego dostępu – polega na samodzielne udostępnianie tekstów naukowych, (również tych nierecenzowanych) przez autorów pod warunkiem, że polityka wydawnicza danego czasopisma na to zezwala. Autor może samodzielnie udostępnić preprint lub/i postprint artykułu opublikowanego w czasopiśmie naukowym na swojej stronie internetowej, repozytorium lub w innej bazie pełnotekstowej z polityką otwartego dostępu.
• Złota droga otwartego dostępu – związane jest z umożliwianie przez wydawcę, za pośrednictwem natychmiastowego, bezpłatnego dostępu online do treści artykułów publikowanych w wydawanym przez niego czasopiśmie naukowym.
• Preprint - wersja artykułu przed recenzją naukową (peer-review)
• Postprint – wersja artykułu po recenzji naukowej. Swoją treścią odpowiadają one wersji opublikowanej w czasopiśmie. Mogą się od nich różnić jednak formą, ponieważ wydawcy zastrzegają sobie prawa do składu i formatowania tekstu.

Politykę otwartości swojego wydawcy możesz sprawdzić w serwisie Sherpa RoMEO

Serwis pomaga zapoznać się z polityką wydawców w sprawie zakresu praw autora do zamieszczania materiałów źródłowych prac w repozytoriach.

Baza Sherpa RoMEO przydziela wydawcom jeden z czterech kolorów oznaczających rodzaj nakładanych na autora ograniczeń prawnych.

• wydawcy ZIELONI zezwalają na archiwizację preprintów i postprintów
• wydawcy NIEBIESCY zezwalają na archiwizację postprintów
• wydawcy ŻÓŁCI zezwalają na archiwizację preprintów
• wydawcy BIALI nie zezwalają na archiwizację żadnych materiałów

Jeśli chcesz, aby Twoja praca była dostępna w Otwartym Dostępie:

• publikuj w recenzowanych czasopismach z listy DOAJ
• wykorzystaj krajową licencję Springer Open Choice
• udostępnij kopie prac w Bazie Wiedzy PW
• publikacje związane z dziedzictwem kulturowym czy historią nauki możesz umieścić w Bibliotece Cyfrowej PW

Ruch Open Acces wspierają liczne inicjatywy Unii Europejskiej m.in. poprzez rekomendacje i programy w ramach których prace naukowe finansowane są z pieniędzy publicznych powinny znaleźć się w otwartych czasopismach i repozytoriach.

W Polsce Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego sfinansowało program  Springer Open Choice/Open Access dzięki któremu pracownicy afiliowani przy wszystkich polskich instytucjach akademickich i naukowych mogą bezpłatnie  publikować artykuły  w czasopismach naukowych należących do wydawnictwa Springer na zasadzie swobodnego dostępu (Open Access).

Szczegółowe informacje oraz listę objętych programem tytułów można znaleźć w artykule: Narodowy program publikacji naukowych Springer Open Choice/Open Access w Polsce

Biblioteka Głowna Politechniki Warszawskiej od lat aktywnie uczestniczy w Ruchu na rzecz otwartości w nauce promując jego idee. Nasza działalność w tym zakresie to m.in.:

• Coroczny udział w międzynarodowym Tygodniu Otwartej Nauki (Open Access Week) oraz organizacją seminariów poruszających tematykę otwartej nauki – relacje ze spotkań
• Prowadzenie Bazy Wiedzy Politechniki Warszawskiej
• Tworzenie Biblioteki Cyfrowej Politechniki Warszawskiej
• Otwarta platforma szkoleniowa
• Badania opinii środowiska akademickiego na temat otwartości w nauce i utworzenia repozytorium PW

Polecane strony i publikacje:

E.Kulczycki, Open access. Analiza zjawisk z punktu widzenia poskiego naukowca, Kraków 2013

Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce

Warsztat Badacza – Emanuel Kulczycki